Պարապմունք 22

Թեմա՝ Բուրգ

Հին աշխարհի յոթ հրաշալիքներից են Եգիպտական բուրգերը:

Բուրգերի հաճախ ենք հանդիպում նաև հայկական ճարտարապետական կոթողներում:

Մասնավորապես, եկեղեցիներից շատերի գմբեթներն ունեն բուրգի տեսք:

Բուրգն  այն  բազմանիստն  է, որի  նիստերից  մեկը  բազմանկյուն  է, իսկ  մյուս  բոլոր նիստերն  ընդհանուր  գագաթով  եռանկյուններ  են:

Բազմանկյունը  կոչվում  է  բուրգի  հիմք, եռանկյունները՝  կողմնային  նիստեր ,իսկ եռանկյունների  ընդհանուր  գագաթը՝  բուրգի  գագաթ։ Բուրգի գագաթը հիմքի բազմանկյան գագաթներին միացնող հատվածները կոչվում են կողմնային կողեր, իսկ գագաթի հանդիպակաց կողմերը՝ հիմքի կողեր։

Реклама

about:blank

Բուրգի գագաթից հիմքի հարթությանն իջեցված ուղղահայացը կոչվում է բուրգի բարձրություն:

 Բուրգը, կախված  հիմքի  բազմանկյան  կողմերի  թվից, կոչվում  է  եռանկյուն  բուրգ, քառանկյուն  բուրգ,  հնգանկյուն  բուրգ  և  այլն։

n-անկյուն բուրգն ունի 2n կող (n-ը հիմքի կողերն են, n-ը՝ կողմնային կողերը), n+1 գագաթ  և  n+1 նիստ։

Բուրգը  նշանակելու համար սկզբում  գրվում է գագաթի տառը, այնուհետև՝ հիմքի բազմանկյան գագաթների տառերը։

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1.Ո՞ր մարմինն է կոչվում  բուրգ։
Բուրգն  այն  բազմանիստն  է, որի  նիստերից  մեկը  բազմանկյուն  է, իսկ  մյուս  բոլոր նիստերն  ընդհանուր  գագաթով  եռանկյուններ  են:

2.GEOGEBRA ծրագրով գծիր  բուրգ։

3.Ո՞ր նիստերն են կոչվում հիմքեր, կողմնային նիստեր:
Բուրգի բազմուկյունը կոչվում է հիմք իսկ գագաթից տարվաց եռանկյունը կողմնային նիստեր

4․Գտեք վեցանկյան բուրգի կողերի, գագաթների, նիստերի քանակը, GEOGEBRA     ծրագրով գծեք վեցանկյուն բուրգ:

կող-12 Գագաթ-7 նիստ-7

5․Կարո՞ղ է բուրգի կողերի թիվը լինել՝

   ա) 13 չի բաժանվում եկուսի     բ) 16 այո       գ) 19 չի բաժանվում ։     Պատասխանը հիմնավորել։

6․Կարո՞ղ է լինել այնպիսի բուրգ, որն ունի ՝

   ա) 9 նիստ,  այո       բ)  9 կող ոչ։    Պատասխանը հիմնավորել։

7․ Ինչպե՞ս է կոչվում այն բուրգը, եթե այն ունի

   ա) 13 նիստ     բ) 10 գագաթ    գ) 12 կող։

8․Քառանկյուն բուրգի հիմքը 64 սմ պարագծով քառակուսի է,իսկ կողմնային նիստերը

     հավասարակողմ եռանկյուններ են։ Գտեք բուրգի կողմնային կողերը։
16

Պարապունք 24

Առաջադրանքներ

1.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

ա) x / x – 2
1 / 2 – x = – 1 / x – 2

բ) x / 5 + x = – x / x + 5
3 / x + 5

գ) 4x / x – 1 = -4x / 1 – x
2 – 7x / 1 – x

դ) 2x / 3x + 6 = -> 2x / x + 2
5 / x + 2 -> 15 / x + 2

ե) 16 / 2x – 8 -> 16 / x – 4
7 / x – 4 -> 14 / x – 4

զ) 3 – x / 5 – x -> 6 – 2x / 5 – x
-5 / 5 – x

2.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

ա) x / 3x – x^2 -> x / 3 – x
4 / 3 – x -> 4x / 3 – x

բ) 1 / 2 + x -> x – 2 / x^2 – 4
x – 1 / x^2 – 4

գ) 3 / 4 + 6x -> +3 / 9x + 6
5x / 9x + 6 -> 7.5x / 9x + 6

դ) 5x / 3 – x -> – 15x – 5x^2 / x^2 – 9
2 / x^2 – 9

3.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

ա) x / 4x + x^2 -> x / 3x + 12
4x / 3x + 12

բ) 13x / 25 – x^2 -> 26x / 2(25 – x^2)
x – 1 / 10 + 2x -> x^2 + 6x – 5 / 2(25 – x^2)

գ) x – 3 / 4 – x^2
5x / x^2 – 4 -> -5x / 4 – x^2

դ) 2 / (x – 3)^2 – > 2 / x^2 – 9
1 + x / x^2 – 9

4.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

Գործնական աշխատանք 2

1.Արևելյան Եվրոպա տարածաշրջանի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ:

   1. Տարածքի մեծությամբ երկրորդն է Եվրոպա աշխարհամասի տարածաշրջաններից:

   2.Տարածքը ողողվում է Սև և Բալթիկ ծովերի ջրերով:
   3Կլիման մերձարևաղարձային միջերկրածովային է:

    4.Տարածաշրջանի տարածքով հոսող գետերից են Դանուբը և Հռեևոսը:

2.Համապատասխանեցնել տրված պետությունների և դրանց մայրաքաղաքների անվանումները:

   1.Հունգարիա                                          ա. Պրահա

   2.Ռումինիա                                            բ. Բուդապեշտ

   3.Բելառուս                                             գ. Բուխարեստ

   4.Չեխիա                                                  դ.Մինսկ
1.բ
2.գ
3.դ
4.ա

3․ Բնութագրումով որոշել պետությունը:

Արևելաեվրոպական այդ պետությունը ելք չունի դեպի ծով: Նրա  մայրաքաղաքը միջնադարյան եվրոպական  ճարտարապետական մշակույթը  պահպանած քաղաքներից  է: Մայրաքաղաքը  հայտնի  է  իր  տեսարժան  վայրերով: Ո՞րն է այղ պետությունը:

Պատասխան Սերբիա։

4. Որ  շարքում  են  տրված  Արևելյան  Եվրոպա  տարածաշրջանի  պետությունները  տրված  տարածքի  նվազման  կարգով

1.Ուկրաինա,   Բելառուս,   Չեխիա,   Մոլդովա

2. Բելառուս, Ուկրաինա, Մոլդովա ,Չեխիա

3. Չեխիա, Բելառուս, Ուկրաինա, Մոլդովա ,

4. Ուկրաինա, Չեխիա ,Մոլդովա , Բելառուս

5․ Տրված էլեկտրակայանների տիպերից որի՞ արտադրանքի բաժինն է մեծ Գերմանիայի էներգետիկական համակարգում.
1) ատոմային էլեկտրակայաններ 3) մակընթացային էլեկտրակայաններ
2) ջերմային էլեկտրակայաններ 4) ջրային էլեկտրակայաններ

6. Բնութագրումով որոշել պետությունը.
Եվրոպական այս երկիրը սահմանադրական միապետություն է: Մայրաքաղաքը խոշոր ծովային նավահանգիստ է և համաշխարհային նշանակության
ֆինանսական կենտրոն: Արդյունաբերության ավանդական ճյուղերից են ածխարդյունաբերությունն ու սև մետաղաձուլությունը: Ո՞րն է այդ պետությունը.
1) Ֆրանսիան 3) Մեծ Բրիտանիան
2) Գերմանիան 4) Շվեդիան

7․Ընտրել «պետություն — բնական ռեսուրսի հարուստ պաշար» համա-
պատասխանությունների ճիշտ շարքը.
1. Շվեդիա ա. այրվող թերթաքար
2. Մեծ Բրիտանիա բ. անտառանյութ
3. Ֆինլանդիա գ. նավթ
4. Էստոնիա դ. երկաթաքար
1) 1–բ, 2–գ, 3–դ, 4–ա
2) 1–դ, 2–գ, 3–բ, 4–ա
3) 1–բ, 2–դ, 3–գ, 4–ա
4) 1–դ, 2–ա, 3–բ, 4–գ

 8․ Ո՞ր շարքի բոլոր քաղաքներն են մայրաքաղաքներ.

1.Փարիզ, Ժնև, Վիեննա 2.Բեռլին, Լյուքսեմբուրգ, Լիոն

3.Բեռն, Բրյուսել, Փարիզ 4.Ամստերդամ, Բեռլին, Մարսել

9. Հարավային Եվրոպա տարածաշրջանի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է ճիշտ.
1) Ժողովուրդների մեծամասնության լեզուները պատկանում են հնդեվրոպա-
կան լեզվաընտանիքի գերմանական լեզվախմբին:
2) Աչքի է ընկնում բնակչության բարձր բնական աճով:
3) Տարածաշրջանի բոլոր երկրները հանրապետություններ են:
4) Տարածաշրջանի ամենազարգացած երկրներն են Իտալիան և Իսպանիան:

10. Իտալիայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Ավտոմեքենաշինության առաջատար կենտրոնը Թուրին քաղաքն է:
2) Արդյունաբերությունը մեծապես կախված է ներմուծվող հումքից և վառելիքից:
3) Նավահանգստային քաղաքներում լայն զարգացում է ստացել գունավոր մե-
տաղաձուլությունը:
4) Խաղողի բերքով աշխարհի առաջատար երկրներից է:

11. Իտալիայի վերաբերյալ ո՞ր պնդումն է սխալ.
1) Ըստ պետական կարգի՝ խորհրդարանական հանրապետություն է:
2) Մտնում է «Մեծ յոթնյակ»–ի կազմի մեջ:
3) Բնակչության մեծամասնությունը դավանում է քրիստոնեության կաթոլիկ ուղ-
ղությունը:
4) Աչքի է ընկնում բնակչության բարձր բնական աճով:

12․ Ուրվագծային քարտեզի վրա, նշե՜լ Եվրոպայի բոլոր երկրները (ստանալ Եվրոպայի ամբողջական քարտեզը)։

Homework

EX 1

EX 2

EX 3

Պարապունք 21

Թեմա՝  Պրիզմա (հատվածակողմ)

Պրիզմա կոչվում է այն բազմանիստը, որի երկու նիստերը զուգահեռ հարթություններում ընկած հավասար բազմանկյուններ են, իսկ մնացած նիստերը ուղղանկյուններ են:

Զուգահեռ հարթություններում գտնվող հավասար նիստերը կոչվում են պրիզմայի հիմքեր, իսկ մնացած նիստերը՝ կողմնային նիստեր:Յուրաքանչյուր կողմնային նիստի երկու հանդիպակաց կողերը գտնվում են հիմքերի վրա, իսկ մյուս երկու կողերը միացնում են հիմքերի գագաթները։ Այդ կողերը կոչվում են կողմնային կողեր։

Ըստ հիմքի բազմանկյան ՝ պրիզման կարող է լինել եռանկյուն պրիզմա, քառանկյուն պրիզմա, հնգանկյուն պրիզմա և այլն:

Եթե պրիզմայի կողմնային կողերը ուղղահայաց են հիմքերին, ապա այն կոչվում է ուղիղ պրիզմա: 

 Իսկ երբ կողմնային կողերը ուղղահայաց չեն հիմքերին, պրիզման կոչվում է թեք:

Պրիզման կոչվում է կանոնավոր, եթե նրա հիմքերը կանոնավոր բազմանկյուններ են:

Հիմքերի հեռավորությունը կոչվում է պրիզմայի բարձրություն:

Ուղիղ պրիզմայի բարձրությունը համընկնում է նրա կողմնային կողի հետ:

n-անկյուն պրիզման ունի 3n կող, 2n գագաթ, n+2 նիստ, ընդ որում՝ այդ նիստերից երկուսը նրա հիմքերն են, իսկ n-ը՝ կողմնային նիստեր:

Հարցեր և առաջադրանքներ։

1.Որ մարմինն է կոչվում պրիզմա:
Պրիզմա կոչվում է այն բազմանիստը, որի երկու նիստերը զուգահեռ հարթություններում ընկած հավասար բազմանկյուններ են, իսկ մնացած նիստերը ուղղանկյուններ են:

2.GEOGEBRA ծրագրով գծիր պրիզմա:

3.Որ նիստերն են կոչվում հիմքեր, կողմնային նիստեր:
Իրար հանդիպակաց նիստերը կոչվում են հիմքեր իսկ իր մնացկողքի նիստերը կողմնային։

4.Որ պրիզման է կոչվում ուղիղ պրիզմա։
երբ պրիզմայի պարզրությունը ուղղահայաց է

5.GEOGEBRA ծրագրով գծիր ուղիղ պրիզմա:

6.Որ պրիզման է կոչվում թեք պրիզմա։
երբ բարձրությունը ուղղահայաց չէ

7․GEOGEBRA ծրագրով գծիր թեք պրիզմա:

8․Գտեք վեցանկյան պրիզմայի կողերի, գագaթների, նիստերի քանակը,GEOGEBRA ծրագրով գծեք վեցանկյան պրիզմա:
Կողեր – 18
Գագաթներ – 12
Նիստեր – 8

9․Կարող է պրիզմայի կողերի թիվը լինել՝

ա) 13 ոչ որովետև 13 չի բաժանվում երեքի բ) 14 նույնպես չի բաժանվում գ) 18 իսկ տասնըութը բաժանվում է։ Պատասխանը հիմնավորել։

10․Կարող է պրիզմայի նիստերի թիվը լինել՝

ա) 13 բ)14 գ) 18։ Պատասխանը հիմնավորել։

11․ Ինչ բազմանկյուն է պրիզմայի հիմքը, եթե պրիզման ունի ՝

ա) 15 կող բ)11 նիստ գ) 10 գագաթ։

ա. 15 կողմ — հգանկյուն
բ. 11 նիստ — իննանկյուն
գ. 10 գագաթ — հգանկյուն

Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակները ընդհանուր հայտարարի բերելը:

Օգտվելով կոտորակի հիմնական հատկությունից՝ ցանկացած երկու    կոտորակները կարելի է բերել ընդհանուր հայտարարի։ Ընդ որում որպես ընդհանուր հայտարար միշտ կարելի է վերցնել տրված կոտորակների հայտարարարների արտադրյալը՝ A/B=AxD/BxD, C/D= CxB/DxB:

Օրինակ 1/x-1 1/ x+1 կոտորակներն ունեն (x-1)(x+1) = x²-1 ընդհնուր հայտարարը, ուստի 1/x-1=1(x+1)/(x-1)(x+1)= x+1/x²-1; 1/x+1= 1(x-1)/(x+1)(x-1)=x-1/x²-1:

Առաջադրանքներ

1.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

Ա)x/x2 1/2x Բ)x/5+x 3/x+5 Գ)4x/x-1 2-7x/x+2 Դ)2x/3x+6 5/x+2×3=15/3x+6 Ե)15/2x-8 7/x-4×2=14/2x-8 Զ)3-x/5-x*2=6-2x/10×2 5/2×10

2.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

ա)x/3x-x^2 4/3-x*x=4x/3x-x^2 Բ)1/2+x

3.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

4.Կոտորակները բերեք ընդհանուր հայտարարի`

Քիմիա թեսթ (մաս 2)

1)Ո՞րն է նյութի քանակի միավորը

• լիտր

• կգ

• մոլ

• գ/սմ3

2)Ո՞ր օրենքի սահմանումն է «քիմիական ռեակցիայում ընդհանուր զանգվածը հավասար է ռեակցիայի հետևանք ընդհանուր զանգվածին».

• Ավոգադրոյի օրենք

• բաղադրության հաստատունության օրենք

• զանգվածի պահպանման օրենք

3)Ինչպե՞ս է կոչվում այն թիվը, որը դրվում է ռեակցիայի հավասարման մեր քիմիական բանաձևերից առաջ,

• ինդեքս

2.զանգված

• գործակից

• հարաբերական մոլեկուլային զանգված

4)Հետևյալ ռեակցիաներից ո՞րն է միացման ռեակցիաի հավասարում,

• Pb+S PbS

• 2HgO= 2Hg + O2

3, CaCOg = CaO + CO,

5)Հետևյալ քիմիական հավասարման մեջ ո՞ր նյութն է ծածկագրված հարցական նշանի տակ,

2Mg + O2 = 2MgO

Քիմիա թեսթ (մաս 1)

1) Ո՞րն է նյութի քանակի միավորը
Ա) լիտր
Բ)կգ
Գ)մոլ
2)Տարրը գտնվում է երրորդ պարբերության 5-րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում։Ո՞րն է այդ տարրը
Ա)ազոտ
Բ) ֆոսֆոր
Գ) այլումին
Դ) Արսեն
3)Ո՞րն է ածխաթթու գազի բանաձևը
co₂
4)Որու՞մ է պղնձի զանգվածային բաժինը ամենամեծը

Ա)Cu0
Բ)CuCl2
Գ)Cu20
Դ)CuSO4
5)Սահմանել քիմիական երևույթ հասկացությունը։ Առաջարկել առնվազն երկու օրինակ։
Քիմիական երևույթներ են կոչվում այն երևույթները, որոնց ժամանակ փոխվում է նյութի բաղադրությունը, մի նյութից առաջանում է երկու և ավելի նյութեր։ Քիմիական երևույթներին այլ կերպ անվանում են քիմիական ռեակցիաներ կամ փոխարկումներ։
6) Ի՞նչ սկզբունքով են կազմվում քիմիական տարրերի նշանները։ Բերել օրինակներ։
Հիմնականում անվանվել են նյութերի լատինական, կամ հունական անվանումների սզբնատառերով:
7)Գրել։ Կերակրի աղի և շաքարի քիմիական բանաձևը։
Կերակրի աղ – NaCl
Շաքար – C₁₂H₂₂o₁₁
8)Ո՞ր հարկում և ո՞ր բնակարանում է ապրում ածխածին տարրը։

Ածխածին տարրը բնակվում է 2-րդ հարկի 4-րդ բնակարանում

9)Որքա՞ն է պրոտոնի լիցքը
Ա) 0
Բ)+1
Գ)-1
Դ) Z

Պարապմունք 23.

Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակներ

Հարցեր և առաջադրանքներ
1.Գրեք հանրահաշվական կոտորակներիի օրինակներ։
5a/5, a+b/g+h

2.Գրեք  անկրճատելի, անկանոն, կանոնավոր կոտորակների օրինակներ։
2/3, 3/3, 1/3
3.Գրեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որն հնարավոր լինի կրճատել։
9a/3
4.Գրեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որը հնարավոր չլինի կրճատել։
3a/2
5.Կազմեք այնպիսի հանրահաշվական կոտորակ, որն կրճատվի
ա) 2-ով 4a/6
բ) a-ով a^2/a^4
գ) ab-ով ab^2/ab^4
դ) 2a^3b-ով

6.Կոտորկաները դարձրեք 36x^2 հայտարարով․

5/36=5x^2/36x^2

2/x^2=72/36x^2

11/3x=11.12x/36x^2=132x/36x^2

7/9x^2=7.4/36x^2=21x/36x^2

1/4x=1.9x/36x^2=0x/36x^2

7.Կոտորկաները դարձրեք 20x^2y հայտարարով․

1/20y=x^2/20x^2y

5/x^2=5x^2/20x^2y

7/20=7x^2y/20x^2y

11/2x=11x^2y/20x^2y

3/5xy=3x^2y/5x^2y

8.Կոտորկաները դարձրեք նույն հայտարարով․

ա) x/2 և 1/3=3x/6 և 2/6

բ) x/5 և -3/7=7x/35 և -15/35

գ) 2x/5 և 5/-6=12x/30 և -25/30

9.Կոտորկաները դարձրեք նույն հայտարարով

ա) x/x-2 և 1/2-x=-x / (2 – x) և 1 / (2-x)

բ) x/5+x և 3/+5=x / (5 + x) և 3 / (x + 5)

10. Կրճատեք կոտորակը

ա) ax-bx/cx+dx=x(a-b)/x(c-d)=a-b/c-d

բ) ac+bc/mc+nc=c(a+b)/c(m+n)=a+b/m+n

գ) x^2/x^2+xy=x/(x+y)

Լսողական վերլուծիչ

1․ Ինչ նշանակություն ունի լսողությունը մարդու կյանքում։

Լսողության շնորհիվ մարդը կարողանում է լսել արտաքին միջավայրից ստացող ձայները և կողմնորոշվում նրանցում։ կարողանում է տեղեկատվությունը ստանալ ընկալել խոսքը և հաղորդակցվել։

2․Ինչպես են ձայնային տատանումները հասնում լսողական ընկալիչներին։

Ականջախեցին ձայնային ալիքը արտաքին լսողական խողովակով թմբկաթաղանթին որը տատանվելով այն հաղորդում է միջին ականջի ոսկրիկներին որոնց միջոցով ել օվալաձև թաղանթին։ Օվալաձև թաղանթը տատանվելով առաջացնում է ներքին ականջի խխունջի հեղուկի տատանում որը գրգռում է ընկալիչները։

3․ԻՆչ մասերից է կազմված ականջը

Ականջը կազմված է արտաքին ՝ ականջախեցի և արտաքին լսողական անցուղի, նեքին՝ մուրճիկ սալ ,ասպանդակ

ներքին՝ գալարուն խողովակներ խխունջ։

4․ Լսողական վերլուծիչի կենտրոնական բաժինը գտնվում է մեծ կիսագնդերի քունքային հատվածում։